राजगड किल्ल्याला कसे पोहोचायचे? Rajgad Fort Information In Marathi

राजगड किल्ला (शासकीय किल्ला) हा भारताच्या महाराष्ट्र राज्यातील पुणे जिल्ह्यात स्थित एक डोंगरी किल्ला आहे. राजगड किल्ला मूळतः मुरुमदेव म्हणून ओळखला जात असे. छत्रपती शिवाजी महाराजांच्या कारकिर्दीत, तो जवळजवळ २६ वर्षे मराठा साम्राज्याची राजधानी राहिला. त्यानंतर राजधानी रायगड किल्ल्यावर हलवण्यात आली.

राजगड किल्ल्याची उंची समुद्रसपाटीपासून १४०० मीटर आहे. राजगड किल्ला पुणे शहरापासून सुमारे ६० किलोमीटर अंतरावर सह्याद्री पर्वतरांगांच्या नैऋत्य दिशेला आहे. पुण्याच्या या किल्ल्यावर बहुतेक अवशेष, राजवाडे, प्रचंड पाण्याची टाकी आणि ऐतिहासिक अवशेष आढळतात.

राजगड किल्लाचा इतिहास | History of Rajgad Fort

महाराष्ट्रातील पुणे प्रदेशात सुमारे ४६०० फूट उंचीवर असलेल्या राजगड किल्ल्याचा इतिहास बराच जुना आहे. असे मानले जाते की या किल्ल्याचे बांधकाम भारताच्या सुरुवातीच्या मध्ययुगीन काळात झाले होते. राजगड किल्ला मराठा साम्राज्याखाली असल्याने मोठ्या प्रमाणात प्रसिद्ध आहे. राजगड किल्ल्याच्या इतिहासातील तथ्यांवरून असे दिसून येते की हा किल्ला २ दशकांहून अधिक काळ मराठा साम्राज्याची राजधानी आहे. छत्रपती महाराजांनी या किल्ल्यावर बराच काळ घालवला आहे.

१९ व्या शतकात, ब्रिटीश सैन्याने या किल्ल्यावर आपला झेंडा फडकवला, म्हणजेच तो ताब्यात घेतला. १६६५ मध्ये मुघल सैन्याच्या जनरल जयसिंग प्रथम यांच्याशी झालेल्या पुरंदर कराराच्या वेळी छत्रपती शिवाजी महाराजांनी ताब्यात घेतलेल्या १७ किल्ल्यांपैकी राजगड किल्ला हा देखील एक होता. या करारात २३ किल्ले मुघलांच्या सार्वभौमत्वाखाली आले.

राजगड किल्ल्याभोवती पाहण्यासारखी प्रमुख पर्यटन स्थळे

राजगड किल्ल्याजवळील पर्यटन स्थळे पाहण्यासाठी दूरदूरून पर्यटक येतात. राजगड राजवाड्याचा भव्य देखावा पाहून पर्यटकांच्या मनात छत्रपती शिवाजी महाराजांची प्रतिमा उलगडते. या मोठ्या राजगड किल्ल्याभोवती पर्यटन स्थळांमध्ये पुणे शहरातील अनेक आकर्षक स्थळे आहेत, ज्यांची माहिती आम्ही खाली सादर करणार आहोत. तुम्ही या ठिकाणांना देखील भेट देऊ शकता.

शनिवार वाडा पुणे:

शनिवार वाडा हा पुण्यातील एक प्रमुख राजवाडा आहे जो १७३२ मध्ये बांधण्यात आला होता, जो पेशव्यांच्या राजवटीच्या काळातील तेजस्वीपणा आणि शिवाजी महाराजांच्या निवासस्थानाचे प्रतिबिंबित करतो. या हवेलीवरून पुणे शहराभोवतीच्या पर्यटन स्थळांचे दर्शन होते. शनिवार वाड्याजवळील सूर्योदय आणि सूर्यास्ताचे दृश्य खूपच सुंदर आहे. हा किल्ला शिवाजी महाराजांच्या वडिलांनी बांधला होता. पुण्यात असलेला हा नयनरम्य किल्ला पर्यटकांना आकर्षित करतो.

विसापूर किल्ला:

विसापूर किल्ला हा पुणे जिल्ह्यातील विसापूर गावात असलेल्या लोहगड किल्ल्याचा जुळा किल्ला मानला जातो. हा किल्ला १७२० मध्ये मराठा साम्राज्याचे पहिले पेशवे बाळाजी विश्वनाथ यांच्या निर्देशानुसार बांधण्यात आला होता. विसापूर किल्ल्याची उंची सुमारे ११०० मीटर आहे आणि लोहगड किल्ल्यावरून एक विलक्षण ट्रेकिंगसाठी देखील ओळखला जातो. ऐतिहासिक वृत्तांतानुसार, या नयनरम्य किल्ल्यामध्ये तयार केलेले तलाव, विहिरी आणि गुहा पांडवांनी बांधले होते. विसापूर किल्ला आणि लोहगड किल्ला हे इंग्रजांनी केलेल्या हिंसाचाराचे पुरावे आहेत.

भुलेश्वर मंदिर:

पुणे आणि सोलापूर मार्गावर पुण्यापासून सुमारे ४५ किलोमीटर अंतरावर असलेले भुलेश्वर मंदिर भगवान भोलेनाथांना समर्पित आहे. १३ व्या शतकात बांधलेले हे मंदिर टेकडीच्या माथ्यावर केलेल्या उत्कृष्ट कोरीवकामासाठी प्रसिद्ध आहे. हे महत्वाचे आहे कारण माता पार्वती या भागात नृत्य करत होत्या आणि त्यानंतर त्या कैलास पर्वतावर गेल्या. महाशिवरात्रीचा उत्सव मोठ्या वैभवाने साजरा केला जातो.

दर्शन संग्रहालय:

पुण्यातील दर्शन संग्रहालय हे सिंधी संत आणि विद्वान साधू टी.एल. वासवानी यांना समर्पित एक चरित्रात्मक संग्रहालय आहे. हे सुंदर संग्रहालय महान संतांच्या जीवनाची आणि शिकवणींची झलक देते. साधू वासवानी मिशनच्या परिसरात असलेले दर्शन संग्रहालय १०००० चौरस फूटांवर पसरलेले आहे, जे शैक्षणिक संग्रहालय म्हणून देखील ओळखले जाते.

राजीव गांधी प्राणीशास्त्र उद्यान:

राजगड पॅलेसजवळील मुलांसाठी सर्वात पसंतीचे ठिकाण म्हणजे राजीव गांधी प्राणीशास्त्र उद्यान, जे तरुणांमध्ये देखील खूप प्रसिद्ध आहे. पुण्यापासून राजीव गांधी पार्कचे अंतर सुमारे ८ किलोमीटर आहे. पुण्यातील हे अद्भुत पर्यटन स्थळ सुमारे १३० एकर परिसरात पसरलेले आहे. या उद्यानात अनेक प्रकारचे प्राणी आढळतात.

कात्रज जैन मंदिर:

राजगड पॅलेसच्या सभोवतालच्या धार्मिक स्थळांपैकी, पुण्याचे जैन मंदिर हे जैन धर्माचे पालन करणाऱ्या लोकांसाठी एक अद्भुत ठिकाण आहे. मंदिराची उत्कृष्ट स्थापत्य रचना, भव्य भूभाग आणि सभोवतालचे शांत वातावरण लोकांना आकर्षित करते. कात्रज जैन मंदिर हे एका छोट्या ट्रेकला भेट देण्यासाठी एक उत्तम ठिकाण आहे. मंदिरात पंच भूतांपासून बनवलेली भगवान महावीरांची एक अद्भुत मूर्ती आहे.

पुणे-ओकायमा फ्रेंडशिप गार्डन:

राजगड पॅलेसजवळ भेट देण्यासारख्या स्थळांपैकी, पुण्यातील सिंहगड रोडवर ‘पुणे ओकायमा फ्रेंडशिप गार्डन’ किंवा ‘पु ला देशपांडे गार्डन’ आहे. या भागात मॅनिक्युअर केलेले लॉन आणि कारंजे उभारण्यात आले आहेत जे पर्यटकांसाठी आकर्षणाचे केंद्र राहिले आहेत. ओकायमा येथील ३०० वर्ष जुन्या कोरकू-एन गार्डनपासून प्रेरित होऊन या भागात एक बाग उभारण्यात आली आहे. ताजेतवाने पाण्याने भरलेला एक कालवा बागेच्या मध्यभागी जातो.

सारसबाग गणपती मंदिर:

पुण्यातील सारसबाग गणपती मंदिर हे शहरातील प्राचीन मोठ्या मंदिरांपैकी एक आहे. त्याच्या समृद्ध ऐतिहासिक पार्श्वभूमी आणि अद्वितीय बेटाच्या स्थितीमुळे त्याचे एक वेगळे स्वरूप निर्माण झाले आहे. मंदिरात श्री सिद्धी विनायक भगवान गणेशाची पूजा मोठ्या थाटामाटात केली जाते. १९९५ मध्ये, मंदिर परिसरात एक लहान संग्रहालय स्थापन करण्यात आले आणि या संग्रहालयात गणपतीच्या शेकडो जोड्या मूर्ती होत्या. सारबाग येथील गणपती मंदिराची स्थापना १७८४ मध्ये माधवराव पेशवे यांनी केली होती.

भोर व्ह्यू पॉइंट:

राजगड किल्ल्याच्या पर्यटन स्थळांपैकी, भोर व्ह्यू पॉइंट हे पश्चिम घाटावरील हिरव्यागार पर्वतांचे विहंगम दृश्य दाखविणाऱ्या पर्यटन स्थळांपैकी एक आहे. हे ठिकाण शूटिंगसाठी देखील प्रसिद्ध आहे. येथे अनेक हिंदी चित्रपट, मराठी चित्रपट आणि मालिकांचे चित्रीकरण झाले असल्याने. पर्यटकांमध्ये पिकनिक आणि एक दिवसाच्या सहलीसाठी हे एक उत्तम क्षेत्र म्हणून प्रसिद्ध आहे. खऱ्या अर्थाने, हे एक उत्कृष्ट साहसी क्रीडा केंद्र आहे जे पुण्यापासून सुमारे ३५ किमी अंतरावर आहे.

तानाजी सागर धरण:

तानाजी सागर धरणाला पानशे धरण असेही म्हणतात, हे भव्य धरण आंबी नदीवर बांधले आहे. राजगड पॅलेसच्या आसपासच्या पर्यटन स्थळांपैकी, हे धरण कुटुंब किंवा मित्रांसह आठवड्याच्या शेवटी सुट्टी घालवण्यासाठी, भेट देण्यासाठी एक उत्तम पिकनिक स्पॉट आहे. हे धरण १९५० च्या दशकात पुणे शहराच्या नैऋत्येस सुमारे ५० किलोमीटर अंतरावर बांधण्यात आले होते. सायकलस्वार या धरणाभोवती वळणावळणाच्या मार्गावर सायकल चालवणे पसंत करतात. येथे बोटिंग आणि वॉटर स्कूटरसह जलक्रीडा देखील खेळल्या जातात.

राजगड किल्ल्याला कसे पोहोचायचे? | How to reach Rajgad Fort?

राजगड किल्ल्याचे सर्वात जवळचे शहर पुणे आहे. ते राज्य आणि देशातील बहुतेक भागांशी रेल्वे आणि रस्त्याने चांगले जोडलेले आहे आणि हवाई वाहतुकीद्वारे देखील उपलब्ध असू शकते. पुण्यातील आंतरराष्ट्रीय विमानतळ ते इतर अनेक राष्ट्रांशी जोडते, त्यामुळे ट्रेकिंग आणि प्रवास प्रेमींना पुण्याला विमानाने जाऊन राजगडकडे जाणे सोपे होते. पुण्याहून, तुम्हाला नसरपूरला जावे लागेल आणि राजगडच्या पायथ्याशी असलेल्या गुंजवणे गावात जावे लागेल.

Also Read: सिंधुदुर्ग किल्ल्याची संपूर्ण माहिती